Блок учителя-логопеда

Уақыт өте келе сөйлеу ақаулары өздігінен жоғалады деп ойламаңыз.  Оларды жеңу үшін жүйелі, ұзақ түзету жұмыстары қажет, онда ата-аналарға маңызды рөл беріледі, өйткені бала үйде жақын адамдарымен көбірек уақыт өткізеді. Ата аналар баланың сөйлеу қабілетінің бұзылуына дұрыс көзқарасты қалыптастыруы керек:

— баланы дұрыс сөйлемегені үшін ұрыспау;

— қате айтылымды кедергісіз түзету;

— сабақта баланың оң көзқарасын жүзеге асыру, сәттілік жағдайын жасау. 

Сонымен қатар, ата-аналардың өздері сөйлеу аппаратын дұрыс дыбысталуға дайындау үшін балаға қарапайым артикуляциялық жаттығуларды орындауды және көрсетуді үйренуі керек. Ата-аналар үй тапсырмасын орындауға ерекше назар аударуы керек. 

Логопед кеңестер, ескертулер мен ұсыныстарды жеке жазады.

Логопедтің ата аналармен өзара әрекеттесуінің негізгі формасы- үй тапсырмасы дәптері болып табылады 

Бұл баланы дұрыс сөйлеуге үйретуге арналған көрнекі құрал, онда дыбыстардың артикуляциясы, ерін мен тілге дайындық жаттығулары, дауыстың дамуы, тыныс алу, саусақтардың ұсақ моторикасы туралы қысқаша, қол жетімді сипаттама беріледі, дыбыстардың белгілері мен суреттері сызбалық түрде сызылады.атау, бояу, есте сақтау.   

Дәптер «сенім телефоны» ретінде қызмет етеді – ересек адам оған баланың тапсырмаларын орындауға қатысты кез-келген сұрақ жаза алады. 

Үй дәптерлерінде жұмыс істеу ережелері

* дәптерлер әр логопедиялық сабақтан кейін алынады;

* қолдың ұсақ моторикасын дамытуға арналған тапсырмалар (сурет салу, көлеңкелеу және т. б.) қарындаштармен орындалады;

• барлық сөйлеу материалдары пысықталуы керек, яғни ата-аналар баланың тапсырманы дұрыс және нақты орындауына, тіпті жаттау арқылы да қол жеткізуі керек;
• тапсырмалар балаға оқылуы керек;

* барлық тапсырмалар соңына дейін орындалады.

Сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру бойынша логопедтің ата-аналарға арналған кеңесі

Баланың сөйлеу тілін түзетуде және жан-жақты дамытуда педагогикалық-түзету жұмысының үзілмегені абзал, яғни жыл көлемінде мектепте де, үй жағдайында да максималды түрде көмек көрсету қажет.

Сондықтан ата-аналардың негізгі қағидаларды ескергені жөн:

1. Ересектер өз сөйлеу тіліне мән берген дұрыс, себебі, баланың сөйлеу тіліне, оның лексикалық және грамматикалық сөйлеу жағының қалыптасуына әсерін тигізеді.
2. Баланың күнделікті өмірін дұрыс құрастырылған мағыналы сөйлемдермен толықтырған жөн: әр сөздің аяғын толық аяқтап, сөйлеу барысындағы әр сөздің дұрыс айтылуын, естілуін қадағалау қажет.
3. Сонымен қатар, айтылған ойдың мағынасына да көңіл бөлген абзал, әсіресе күнделікті атқарылатын іс-әрекет, қимыл-қозғалыстарға байланысты етістіктер балалардың сөйлеу жүйесінің қалыптасуына ықпалын тигізеді.
4. Ауызша сөйлеу тілі барысында кездесетін сөз тіркестерін, жалғау мен жұрнақтарды да дұрыс құрастырып, қолдану керек.
5. Балалардың жас ерекшеліктеріне, жеке басының мүмкіндіктерін, есту қабілетінің деңгейін ескере отырып, олардың ауызша сөйлеу тілдерін дамыту, қалыптастыру қажет.
6. Демалыс уақыттарында да түзету жұмыстарын жалғастырған дұрыс. Үнемі артикуляциялық жаттығуларды, тыныс алу жаттығуларын, ұсақ саусақ моторикасын дамытуға арналған жаттығуларды орындап отыру керек. Логопедиялық іс-тәжірибеде түзету жұмыстарын демалыс уақытында орындамай, салғырттық танытатын жағдайлар жиі кездеседі. Бұл кезеңде бала үйренген сөйлеу дағдыларын ұмытады, қайта логопедиялық – түзету жұмыстарын қайталау қажет болады. Аталған жағдай болмас үшін, демалыс уақыттарында барлық берілген тапсырмаларды орындап отыру ұсынылады.

Құрметті ата-аналар! Балаңыздың жан-жақты дамуына және қиындықты жеңуіне көмектесіңіз!

ШҚО ББ «Ақ ниет» мектеп-интернаты» КММ КГУ «Школа-интернат «Ақ ниет» УО ВКО 

Сөйлеу қабілеті бұзылған балалармен жұмыс жасауда түзету мамандары және пән мұғалімдеріне арналған ұсыныстар

Данные рекомендации были разработаны на основании приказа Министра просвещения Республики Казахстан № 385 от 31 августа 2022 года «Об утверждении Типовых правил деятельности организаций дошкольного, начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, специализированных, специальных, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, организациях дополнительного образования для детей и взрослых» приложения 6, п.71 «Специальными условиями обучения для детей с нарушениями речи» являются:

1) Оказание логопедической помощи на всех уроках и во внеурочное время с соблюдением речевого режима.

2) Оказание психологической помощи детям с нарушениями общения и поведения.

3) изучение второго и третьего языка с учетом уровня речевого развития учащихся.

Ескерту: Мұғалімдер логопедпен бірлесе оқушылардың тілдік бұзылыстарын түзетуде және тілдік емес функцияларды (моторика, зейін, ойлау, есте сақтау) дамытуда жұмыс атқарады. Сонымен қатар, мұғалімдер де тілдік бұзылыстың мінездемесін, оны түзетудегі негізгі әдіс-тәсілдерді меңгеруі қажет.

1. Сөйлеу тілі бұзылған оқушылармен жұмыс барысында, мұғалім үнемі өзінің сөйлеу мәнеріне, сөйлеу тілінің анықтылығына мән беруі қажет, себебі мұғалімнің сөйлеу тілі оқушы үшін үлгі, оның дұрыс лексикалық және грамматикалық түрде сөздер мен сөйлемдер құрауына себеп болады.
2. Сөйлеу тілі бұзылысы бар оқушыларды күнделікті сауатты сөйлеу тілімен қамтамасыз ету қажет.
3. Жазу жұмысы барысында мұғалім әр сөздің оқылуына, айтылуына ерекше мән бергені дұрыс, себебі жазу барысында оқушы қалай естиді, сол қалпында жазып, грамматикалық қателер жіберуі мүмкін.
4. Сөйлеу ақаулығы бар оқушымен жұмыс барысында мұғалім дауысты дыбыстарды анық дыбыстап, асықпай сөйлеуі қажет.
5. Инклюзивті білім жүйесіндегі оқушылармен жұмыс істеуде, мұғалім сол сыныптағы ерекше оқу түрін қажет ететін оқушылардың жеке ерекшеліктерін, білім деңгейін, талабын ескеруі керек.
6. Ерекше оқу түрін қажет ететін оқушының әрқайсысына сабақ үстінде, сабақтан тыс уақыттарында оқушының мүмкіндігін ескере отырып, жекелей көмек көрсетілуі қажет.
7. Сынып жетекшілер және пән мұғалімдері ерекше оқу түрін қажет ететін оқушының толық диагнозы және жеке ерекшеліктерімен таныс болулары қажет.
8. Педагогикалық түзету жұмыстары тек түзету мамандарымен ғана емес, пән мұғалімдері тарапынан да көрсетілу керек.
9. Сөйлеу ошақтары саусақтардың ұшында орналасқандықтан, әсіресе бастауыш сынып сабақтарында ұсақ саусақ моторикасын дамытуға қатысты жаттығулар орындалу қажет.
10. Сөйлеу тілі бұзылысы бар оқушылардың барлығында сөздік қордың жетіспеушілігі және байланыстырып сөйлеудің төмендігі кездеседі, сол себепті барлық пән мұғалімдері сабақ жоспарын құрастыру барысында осы аталған мәселелерді ескеруікерек.

Рекомендацииспециалистам коррекции и педагогам-предметникам в работе  с детьми с нарушением речи

Примечание: Педагоги совместно с учителем- логопедом участвуют в исправлении у обучающихся речевых нарушений, а так же связанных с ними неречевых функций (моторика, внимание, мышление, память). Кроме того учитель должен учитывать характер этих нарушений и владеть основными приемами коррекционного воздействия и уметь исправлять их.

1. Во время занятий педагог должен уделять постоянное внимание собственной речи, так как высказывания взрослых являются образцом для правильного, а зачастую неправильного развития лексической, грамматической сторон речи.
2. Наполнить повседневную жизнь учащихся грамотным речевым общением.
3. Во время письменной работы педагог должен четко проговаривать окончания слов, дать учащимся возможность услышать изменение звучания слов в различных контекстах, правильно употреблять грамматические формы и т. д.
4. Во время устной работы педагог должен говорить с учащимися, имеющие речевые патологии, медленно, плавно, а иногда почти нараспев.
5. Во время подготовки к занятиям в классах инклюзивного обучения педагоги-предметники должны учитывать уровень знания, умения, личные особенности обучающихся с особыми образовательными потребностями.
6. На каждого обучающегося с особыми образовательными потребностями во время уроков педагоги должны оказать дифференцированный и индивидуальный подход.
7. Классный руководитель и педагоги-предметники должны быть ознакомлены полностью с диагнозами учащихся с особыми образовательными потребностями.
8. Коррекционно-педагогическую поддержку должны оказать не только специалисты коррекции, но и учителя-предметники на всех своих занятиях.
9. Так как все речевые зоны находятся на кончиках пальцев рук, на уроках должны выполняться упражнения на развитие общей и мелкой моторики рук.
10. У всех обучающихся с речевой патологией очень скудный словарный запас, поэтому на своих занятиях педагог-предметник должен включить задания на развитие словарного запаса и развитие связной речи.